BRAKUJĄCE OGNIWO

„Dołóżmy starań, aby poznać Pana” (Oz. 6,3)

Nasze spojrzenie na rodzinę św. Wincentego Pallottiego, złożoną ze wspólnot, należących do Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego, zatrzymuje się na bogactwie i różnorodności wspólnot, kręgów i grup pallotyńskich.



W samym centrum widoczne są wspólnoty, założone przez samego św. Wincentego, których członkowie z mocy samego prawa należą do Zjednoczenia: Kapłanów i Braci Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego; Siostry Apostolstwa Katolickiego (Pallotynki Rzymskie) oraz Siostry Misjonarki Apostolstwa Katolickiego (Misjonarki Pallotynki), w dalszej kolejności wspólnoty, które powstawały sukcesywnie, to jest: Siostry Św. Hildegardy Apostolstwa Katolickiego, Siostry Św. Teresy Apostolstwa Katolickiego, Siostry Eucharystki Św. Wincentego Pallottiego, Wspólnota APIS kobiet pracujących i niezamężnych, Instytut Maryjny (Institute Mariana), Instytut Świecki Khristesvikas, Instytut Maryjny Apostolstwa Katolickiego, Wspólnota Sióstr Matki Bożej Miłości, Wspólnota Ancilla-Kreis w Apostolstwie Katolickim Wincentego Pallottiego, Związek Świeckich (Laienverband) Apostolstwa Katolickiego, Wspólnota Quinta Dimensione, Wspólnota Respuesta Cristiana, Krąg Apostolstwa Hoffstetten i wiele innych, których członkowie należą do Zjednoczenia jako osoby indywidualne.[1]    

                                           „Pij wodę z własnej cysterny, tę która płynie przy twojej studni. Na zewnątrz mają bić twoje źródła? Niech źródło twe świętym zostanie.                     (Prz. 5, 15-16; 18)

Żaden z tych pallotyńskich instytutów  życia konsekrowanego, stowarzyszeń życia apostolskiego i wspólnot nie zrzeszał i nie zrzesza mniszek klauzurowych.

Niewątpliwie w mocy ducha św. Wincentego Pallottiego wyrosło i rozkwita na naszych oczach dzieło Jego duchowego syna o. Józefa Kentenicha, założyciela Ruchu Szensztackiego.

Serce Ruchu Szensztackiego, stanowi skupiona wokół Sanctissimum gałąź kontemplacyjna Instytutu Sióstr Maryi - dzieło Sióstr Szensztackich Wieczystej Adoracji, zaliczone już pod poz. osiemdziesiątą szóstą (86) przez Konferencję Przełożonych Żeńskich Zakonów Klauzurowych w R.P. jako pełnoprawny członek wspólnoty klauzurowych instytutów życia konsekrowanego; wyprzedzając dwa pozostałe instytuty jako oczekujące.      

  

Sama jednak rodzina pallotyńska  - w sensie formalnym, wąskim -  nie posiada dotąd instytutu życia konsekrowanego, opartego na prawie klauzury papieskiej, w stosunku do członków Zjednoczenia klauzury własnej, rzec można: domowej, pomimo podejmowanej misji apostolstwa powszechnego, zwłaszcza zaś misji ad gentes. 

    

                                            

Symptomatyczna jest tu postać św. Arnolda Janssena,

który dn. 8 września 1875 r. w Steylu założył Dom Misyjny Św. Michała. Tworząca go wspólnota dała początek misyjnemu Zgromadzeniu Słowa Bożego (SVD). Św. Arnold był rektorem Domu Misyjnego i przełożonym generalnym SVD. Steyl szybko stał się ośrodkiem misyjnym. Dn. 2 marca 1879 r. św. Arnold Janssen pobłogosławił i wyprawił na misje pierwszych misjonarzy. Byli nimi: o. Jan Baptysta Anzer i o. Józef Freinademetz, którzy udali się do Chin. Od tego czasu co roku wysyłano kapłanów i braci do krajów misyjnych. Rozumiejąc potrzeby misji, dotyczące obecności ożywionych duchem misyjnym sióstr misyjnych-pomocnic kapłanów–misjonarzy, dn. 8 grudnia 1889 r. św. Arnold Janssen założył żeńskie zgromadzenie misyjne – Zgromadzenie Służebnic Ducha Świętego (SSpS). Liczyło ono wówczas 30 kandydatek. Wiedział jednak, że dzieło misyjne nie ostoi się, co więcej pozostanie bez duchowej płodności, jeśli będzie pozbawione mocnego wspornika – trzeciego filaru misyjnego, w postaci grona sióstr kontemplacyjnych (klauzurowych). Prężna budowa struktur misyjnych pociągała wciąż nowe wydatki, a kasa była niezmiennie pusta. Kiedy omawiał potrzebę utworzenia zgromadzenia, oddanego wyłącznie kontemplacji w intencji misji, tak w gronie przełożonych, jak hierarchów poczytywano Mu to za oczywiste szaleństwo. Jednak już za siedem lat, dn. 8 grudnia 1896 r., ze zgromadzenia życia apostolskiego zostało wyodrębnione zgromadzenie kontemplacyjne - Zgromadzenie Służebnic Ducha Świętego od Wieczystej Adoracji (SSpSAP). Założyciel zlecił mu specjalne zadanie nieustannej modlitwy za Kościół misyjny.
                    
Sam św. Wincenty Pallotti, a dalej Jego współbracia i synowie, podejmując dzieło misji, nie zabiegali osobiście o zorganizowanie kongregacji mniszek klauzurowych. Święty Założyciel Wincenty Pallotti pozostawiając temu dziełu wyraźnie określony materiał normatywny, całkowicie zawierzył Duchowi Świętemu praktyczną realizację zasygnalizowanego zamysłu, poznanego w duchu Bożych pragnień. Mimo piętrzących się trudności, kiedy począwszy od r. 1854 r. trzeba Mu było z konieczności przyjąć zmianę nazwy Zjednoczenia na Pobożne Stowarzyszenie Misyjne - także nie deklarował zakładania nowych zakonów, kongregacji czy zgromadzeń zakonnych. Żarliwie jednak pragnął docierać i rozsyłać ewangelicznych pracowników wszędzie tam, gdzie aktualnie istnieje jakikolwiek brak, gdzie zagraża pustka, aby ożywiać to, co zostało opuszczone i jest zaniedbywane.                                                         

„Bo gdzie jest twój skarb, tam będzie i serce twoje” (Mt. 6, 21)

Don Vincenzo z natury bytu świadom był, że w Kościele Świętym nośnikiem Ducha są Zakony, a szczególnie zakony mnisze. Sam jednak, pozostając Kapłanem diecezji rzymskiej o nastawieniu otwartym na budowanie więzi tj. elementów konstrukcyjnych Jedności jako prawdziwy Bonus Pater Familias z ogromną pieczołowitością zabiegał o zaopatrzenie Dzieła w zasoby dóbr duchowych i dobrych uczynków zakonów regularnych. W wyniku wszechstronnych zabiegów Św. Wincentego Pallottiego w roku 1836 skarbiec dóbr duchowych został zasilony dobrami czterdziestu jeden zakonów, w tym m.in.: Mnichów Eremitów z Camaldoli, Eremitów Kamedułów z Monte Corona, Braci Mniejszych Św. Franciszka, Braci Eremitów Św. Augustyna, Braci N.M.P. z Góry Karmel Dawnej Obserwancji, Sług N.M.P., Braci Mniejszych Kapucynów, Mnichów Armeńskich Maronitów, Trzeciego Zakonu Regularnego Św. Franciszka, Zakonu N.M.P. od Wykupu Niewolników, Braci Najmniejszych Św. Franciszka á Paulo, Hieronimitów Kongregacji Rzymsko-Parmeńskiej, Kamilianów, Kleryków Regularnych Matki Bożej,  Eremitów Bosych Św. Augustyna, Nazaretanów, Braci Mniejszych Św. Franciszka Konwentualnych, Zakonu Najświętszej Trójcy, Kleryków Bosych Najświętszego Krzyża i Męki Pana naszego Jezusa Chrystusa, Księży od Nauki Chrześcijańskiej, Mnichów Eremitów Kamedułów, Sylwestrianów Zakonu Św. Benedykta, Jezuitów, Dominikanów, Bonifratrów, Barnabitów, Benedyktynów, Pijarów, Bazylianów Włoskich, Cystersów Reformowanych, Kongregacji Nauki Chrześcijańskiej, Lazarystów, Maronitów Zakonu Antoniańskiego, Wallamrozjanów, Melchitów, Maronitów, Antonianów Św. Hormizyda Chaldejczyków i Trapistów[2]. Po roku 1836 dopuścili Zjednoczenie do swych dóbr duchowych: Kartuzi, Redemptoryści, Klerycy Regularni z Somascha, Cystersi, Teatyni, Trapistki, Oblaci Maryi Niepokalanej, a papież Pius IX pismem z dn. 1 lipca 1847 r. zatwierdził ten udział i rozszerzył na aktualnie istniejące zakony. Fakt otrzymywania tych darów, łączył Pallotti na zasadzie wzajemności z wymianą dóbr duchowych i zasług, wynikających z dobrych uczynków, będących własnością Jego Pobożnego Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego (Pia Società dell’ Apostolato Cattolico). 

W tym sensie Założyciel, wraz z przyjacielem: św. Kasprem del Bufalo, był w Kościele żarliwym prekursorem budowy czynnych, autentycznie drożnych kanałów łaski Nieskończonego Miłosierdzia, a zarazem budowniczym dróg - rzeczywiście zaistniałego albo odnowionego - zjednoczenia wiernych i koinonii. 



Idea wzajemnej, a nie tylko jednostronnej - wymiany dóbr duchowych i wartości zasług, która przyświecała Pallottiemu, służyła dynamizowaniu wszelkich aktów, wysiłków i prac, podejmowanych praktycznie na rzecz budowy Jedności.

 Środkiem, prowadzącym do celu było dla św. Wincentego Pallottiego nie pominąć nikogo spośród żyjących, kto przyzwoli na włączenie do Pobożnego Stowarzyszenia. Na tej drodze weszło do Zjednoczenia wiele osób fizycznych, wywodzących się z różnych stanów, w tym kardynałów, biskupów i notabli.[3]                                                    

                                           

„Dobry człowiek z dobrego skarbca wydobywa dobre rzeczy” (Mt. 12, 35)

     Skarbiec duchowy św. Wincentego Pallottiego zawiera nieskończenie wiele dowodów szczodrobliwości Ojca Przedwiecznego wobec rodziny pallotyńskiej. Zasobność tego dobrego skarbca jest rękojmią zaufania, które Don Vincenzo jako ojciec rodziny od początku położył w Opatrzności Bożej. Nie pragnąc karmić się czymkolwiek innym, jak tylko pełnieniem Woli Bożej, nie zamierzał tworzyć żadnych nowych zakonów i zgromadzeń regularnych. Pragnął, aby to co już istnieje, było prawdziwe ożywione Duchem Bożym, aby wręcz pulsowało Nieskończoną Miłością i Nieskończonym Miłosierdziem Boga, z pożytkiem dla całego Kościoła Świętego. Nie tworzył niczego nowego, a struktury Pobożnego Zjednoczenia polecał inicjować tylko tam, gdzie nie było żadnych przejawów życia Kościoła.
       
Faktem jest, że sięgając w głąb tego skarbca, zauważamy, że Pallotti jako wybitny kontemplatyk, szczególnie rozmiłowany w odprawianiu ćwiczeń duchownych w klasztorach klauzurowych męskich – w ramach tzw. Wielkiej Reguły pozostawił zapis zasady życia planowanych różnych instytutów Zjednoczenia, m.in. zgromadzeń zakonnych typu kontemplacyjnego (OOCC II, s. 522-525).

Zapis ten dostarcza iście po rzymsku lapidarnego, a bogatego materiału pranormatywnego, wystarczającego do opracowania pensum normatywnego nie jedynie jednego zgromadzenia zakonnego typu kontemplacyjnego. Stanowi właściwie spójny system legislacyjny, gdzie norma samoistnie prowadzi do kolejnej normy i sama określa podporządkowaną normę.  Może być hipotetycznie zastosowany w dziele zakonotwórczym wielu oddanych kontemplacji instytutów życia konsekrowanego,  dzięki walorowi dobrej konstrukcji rdzenia normatywnego. Rdzenia, czytanego oczywiście w duchu Prawa Bożego oraz łącznie z całym dziełem Pallottiego, zawartym w Opere Complete; z całym magisterium Kościoła; wraz z przebogatą w zwyczaje  tradycją monastyczną i tradycją niemonastycznych instytów klauzurowych życia konsekrowanego.  Tu ujawnia się nie tylko genialna umysłowość Św. Założyciela, zaprawiona do szukania Mądrości w szkole Krzyża, ale i skutek: przez Prostotę Boga zmierzanie do Nieskończoności, która jest dla Niego niczym lampa, z którą wychodzi na spotkanie Boskiego Oblubieńca (Mt. 25, 7).

           

---

[1] „Zjednoczenie Apostolstwa Katolickiego. Statut Generalny  ad experimentum” Rzym 2003. Apostolicum – Pallottinum, ss. 53-54 oraz „Zjednoczenie Apostolstwa Katolickiego. Statut Generalny” Rzym 2008. Apostolicum – Pallottinum, ss. 14-15

[2] Św. Wincenty Pallotti „Wybór pism. Pisma dotyczące Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego”, t. I ss. 104-106 

[3] op. cit., s. 106